Lợi ích của phương pháp luyện tập tâm trí bằng thiền là gì?
- Thư giãn cơ thể – thiền, bao hàm sự buông bỏ, khả năng từ từ giải tỏa sự căng thẳng ở cơ thể và tâm trí. Ngoài ra, thiền còn là sự thư giãn có lợi ích rất đặc biệt. Nó bao hàm một sự tỉnh táo vững vàng giúp đảm bảo cơ thể sử dụng năng lượng vừa đủ, không chỉ trong việc duy trì tư thế ngồi thẳng khi thiền mà còn trong việc thực hiện những nhiệm vụ thường ngày nữa. Nói cách khác, thiền giáo dục lại cơ thể để nó thoát khỏi các thói quen xấu gây nên căng thẳng và sự gắng sức quá mức cần thiết mà chúng ta vướng phải rất sớm trong cuộc sống. Đi cùng với đó là khả năng nhận thức cơ thể tốt hơn. Thiền sinh sẽ trở nên đồng điệu với cơ thể mình, từ đó phát hiện căng thẳng và kịp thời giải tỏa.
- Nâng cao sự tập trung – sự tập trung là nền tảng cho toàn bộ hệ thống thiền. Nhưng thiền không chỉ được xây dựng trên sự tập trung, mà nó còn là một trong những cách tốt nhất để phát triển sự tập trung. Và sự tập trung phát triển trong thiền, bởi nó là sự tập trung thuần túy chứ không chỉ là khả năng chú tâm vào thứ gì đó. Chính vì vậy mà những người tập thiền sẽ dễ dàng hơn trong việc dịch chuyển tâm trí sang thứ đang cần được học hỏi hay thực hiện và tập trung vào đó cho đến khi nhiệm vụ hoàn thành.
- Kiểm soát quá trình suy nghĩ tốt hơn – điều này không đồng nghĩa với việc những người tập thiền sẽ có khả năng dừng những suy nghĩ không mong muốn khi cần thiết (dù cho một vài người có thể làm thế). Mà nó có nghĩa rằng họ sẽ ít bị chúng chi phối hơn. Nói một cách đơn giản, họ nhận thức và quan sát được suy nghĩ của mình nhưng không bị chúng điều khiển. Chính vì vậy nên những suy nghĩ không được chào đón sẽ có ít sức mạnh chi phối hay quấy nhiễu tâm trí hơn.
- Nâng cao sự yên tĩnh và khả năng đối mặt với căng thẳng – tương tự như việc suy nghĩ bị giảm sức mạnh chi phối đối với những người tập thiền, cảm xúc cũng vậy. Người tập thiền có thể nhận thức được nỗi buồn hay cơn giận, nhưng cũng giống với các suy nghĩ không mong muốn, những cảm xúc trên tách biệt với người tập thiền. Bên trong họ yên bình và tĩnh lặng bất chấp sự có mặt của chúng.
- Cải thiện chánh niệm – chánh niệm là khả năng năng nhận thức sự việc đang diễn ra xung quanh và chuyển sự chú ý từ việc này sang việc khác khi nó xuất hiện, chứ không bị mất phương hướng bởi mớ suy nghĩ và hội thoại rối rắm bên trong đến mức sống mà như thể đang mộng du vậy.
- Nâng cao hiểu biết về bản thân – nếu chúng ta được hỏi chúng ta có hiểu về bản thân không thì câu trả lời thường là có. Nhưng trên thực tế, đa số chúng ta đều là người lạ trong thế giới tâm trí của mình. Chúng ta có xu hướng sống trên bề mặt của cuộc sống nội tại, chỉ nhận biết được những suy nghĩ có ý thức mà mù mờ về những gì đang xảy ra ở các tầng sâu hơn của vô thức. Thậm chí chúng ta còn hoàn toàn không biết cách thức xuất hiện của suy nghĩ, hay chúng thực sự đến từ đâu.
- Nâng cao suy nghĩ sáng tạo – sáng tạo bao hàm việc tiếp cận, hay cởi mở với những tầng vô thức của tâm trí, nơi mà những ý tưởng độc đáo phát sinh. Phần tâm trí ý thức càng yên lặng bao nhiêu thì chúng ta càng dễ chạm tới tầng vô thức bấy nhiêu.
- Cải thiện trí nhớ – phần lớn chúng ta quên là do không thể tập trung vào những gì đang diễn ra để cất lại những thông tin đó vào trí nhớ. Phần lớn hơn là do sự can thiệp của tâm trí ý thức – đặc biệt là khi chúng ta đang lo lắng hoặc bồn chồn, ví dụ như lúc làm bài kiểm tra chẳng hạn . Thiền làm lắng đọng những cảm xúc đang xuất hiện đó và cho phép chúng ta nhớ lại những điều cần thiết. Việc này được lợi từ khả năng cải thiện nhận thức mà chúng ta đã đề cập ở trên. Chúng ta không thể mong đợi sẽ có thể nhớ một cách hiệu quả nếu không thật sự để tâm đến chúng ngay từ đầu.
Ngoài lợi ích về mặt tâm lý và tâm linh, thiền còn mang tới lợi ích cho sức khỏe. Những lợi ích này tùy vào mỗi người, nhưng có thể bao gồm giảm huyết áp, giảm nhịp tim, cùng những lợi ích khác về mặt sinh lý nhờ được thư giãn và hạ thấp mức độ căng thẳng. Các lợi ích kể trên vận hành không chỉ khi một người đang thiền, mà còn cả trong cuộc sống thường ngày. Thiền sinh sẽ thấy mình ngày càng trở nên điềm tĩnh, không còn bị các cảm xúc tiêu cực và bồn chồn mệt mỏi chi phối nữa. Họ sẽ cảm thấy dễ dàng hơn khi đối mặt với thử thách và những áp lực trong cuộc sống thêm nữa, nhờ vào việc trấn tĩnh tâm trí trong thiền trước khi chấp nhận những nhiệm vụ khó khăn, họ thường có khả năng thu về thành công lớn hơn vào giảm thiểu được căng thẳng cho bản thân.
Thiền không phải là thứ chỉ có thể thực hiện khi ngồi khoanh chân trên đệm. Bạn có thể thiền khi đứng, khi nằm hoặc khi ngồi trên ghế. Trạng thái của tâm trí quan trọng hơn rất nhiều so với tư thế của thân thể, dù cho việc ngồi thẳng lưng thật sự có giá trị trong việc hỗ trợ tập trung, cái cốt lõi của thiền. Và thiền cũng không phải là thứ chỉ có thể thực hiện dưới bầu không khí yên lặng và riêng tư trong phòng riêng. Bạn có thể thiền ở mọi nơi – trên tàu, khi đang chờ xe bus trước khi tham dự cuộc họp hay cuộc phỏng vấn – trong bất kỳ thời gian rảnh nào.
(Trích trong sách: Thiền tập cho con, David Fontana Ingrid Slack, Thảo Hạnh dịch, NXB Hà Nội)
Chuyên viên Thiền Yoga trị liệu Chu Thị Nhã – Đơn nguyên Kỹ thuật cao Điều trị bại não và Tự kỷ – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City
Theo Vinmec